A viaxe de Ana, de Alberte Momán, é un relato infantil de aparente sinxeleza que agocha, baixo a súa estrutura clásica, unha profunda reflexión sobre o valor do descubrimento, da identidade e da mirada atenta ao mundo. Trátase dun conto de aprendizaxe, de iniciación, que inscribe á protagonista —Ana, unha nena de sete anos— nunha viaxe de crecemento e de revelación interior, a través da experiencia de saír soa da casa por primeira vez, co destino fixado no parque da escola. O texto complétase cunha delicada dimensión visual a cargo das ilustracións de Lidia Nokonoko, que acompañan a narrativa con dozura e lirismo, conformando unha obra que comunica tanto pola palabra como pola imaxe.
1. Estrutura e argumento: a viaxe como rito iniciático
A historia desenvólvese en clave lineal, comezando coa presentación da protagonista e a súa avoa, con quen vive nunha casa afastada da vila. O conflito xorde un sábado pola mañá, cando Ana quere ir ao parque da escola, onde se xuntan as súas amigas, pero a avoa non se atopa ben para acompañala. A partir deste punto, desenvólvese o eixo temático do libro: a posibilidade de que Ana faga o camiño soa, algo que nunca antes fixera.
O relato adopta así a forma dun bildungsroman reducido ao espazo dunha mañá, onde o mundo exterior se converte nun espello de aprendizaxe e de toma de decisións. A través de distintos encontros —con Amelia, a rapaza do monopatín; Iria, a adolescente da bicicleta; Clara, a carteira coa súa moto— Ana enfróntase a múltiples propostas de velocidade, produtividade e aparencia, fronte ás cales terá que posicionarse. Estas interrupcións, que atrasan a súa marcha, funcionan como probas simbólicas dun camiño iniciático, no que a nena debe reafirmar o seu desexo e decidir que clase de viaxe quere facer.
2. A palabra e o valor da lentitude
Un dos eixes centrais do conto é a reivindicación da lentitude, da percepción sensorial e da atención ao presente. Neste sentido, A viaxe de Ana é tamén unha defensa da mirada poética sobre o mundo. Cada vez que Ana dubida, regresa á casa e busca consello na avoa, esta propón unha alternativa aparentemente sinxela mais cargada de sabedoría: "Ti coñeces o freixo", "Ti viches ao paporroibo lavarse na fonte", "Ti sabes o que é xogar coa lama". Fronte á rapidez sen contido de Amelia, Iria ou Clara —que representan, en diferentes graos, os modelos da eficiencia e do individualismo—, a avoa simboliza o saber do corpo, da natureza, da contemplación.
A contraposición entre estas dúas formas de estar no mundo —a que vai demasiado rápido para ver e a que se detén para sentir— é unha das achegas máis notables do libro. Momán constrúe así unha reflexión ecolóxica e humanista sen didactismos, deixando que sexa a experiencia da propia Ana a que a conduza cara á decisión correcta. Non hai imposición moral; hai descuberta. A nena comprende que non necesita un monopatín, unha bicicleta nin unha moto: precisa ser ela mesma e confiar nos seus sentidos.
3. Unha protagonista que aprende a decidir
Ana é, sen dúbida, o corazón da historia. A súa evolución ao longo do relato está marcada por dúbidas, regresos, frustracións e revelacións, como corresponde a un personaxe que está a medrar. A súa indecisión inicial, a súa dependencia afectiva da avoa, o medo á separación e á autonomía aparecen retratados con moita tenrura e realismo. A nena non é presentada como heroína infalible, senón como alguén en proceso de formación, que experimenta a contradición, a inseguridade e tamén a ilusión.
Co paso do tempo e coas palabras da avoa como guía, Ana comeza a asumir as súas capacidades. Cando finalmente emprende o camiño, xa non volve atrás. Aprende a mirar as cousas que a rodean —a flor que agroma, as bolboretas de luz, a sombra das árbores— como sinais dunha realidade que se volve máis rica canto máis tempo se lle dedica. A viaxe ao parque da escola é, en realidade, unha viaxe cara ao coñecemento de si mesma.
4. A figura da avoa: voz da sabedoría e do afecto
A avoa, doente e fatigada, representa a memoria, a voz da experiencia, a transmisora dunha maneira de mirar o mundo. Non lle dá a Ana respostas fáciles, senón que a desafía a pensar, a preguntarse, a lembrar. É ela quen sitúa os elementos simbólicos máis importantes do conto: o freixo, a fonte, o paxaro, a lama. Todos estes elementos naturais conectan a Ana coa súa propia sensibilidade, coa súa percepción do espazo e co afecto que comparte coa súa avoa.
A relación entre ambas é un dos puntos máis emocionais do libro. A confianza, o respecto mutuo e a complicidade aparecen reflectidos sen excesos sentimentais, mais cunha forza que cala no lector. O feito de que a avoa faga o esforzo físico de achegarse ao cuarto da nena para falar con ela ao final do conto é tamén unha metáfora do acompañamento amoroso: non lle impide saír, pero está presente como alicerce emocional. A lectura que a avoa fai do mundo ten algo de filosófico, de pedagóxico, mais sobre todo de profundamente humano.
5. Un estilo lírico ao servizo da emoción
O estilo de Alberte Momán nesta obra é limpo, musical, con frases de ritmo medido que evocan o discurso oral sen renunciar á precisión poética. A narración está impregnada dunha sensibilidade moi especial, que se revela na escolla de vocabulario, na descrición das emocións e no coidado do detalle. O uso reiterado de imaxes ligadas á natureza —a flor, a bolboreta, o freixo, a lama— é un recurso que dota o texto dunha atmosfera luminosa e delicada, próxima ao realismo máxico infantil.
Ademais, a obra ten un ton introspectivo que permite que as lectoras e lectores máis pequenos se recoñezan nas dúbidas e nas ilusións da protagonista. A historia contén momentos de humor, de frustración e de gozo, e está narrada cun equilibrio que evita o exceso sen caer na frialdade. A capacidade de Momán para introducir reflexións profundas en frases aparentemente sinxelas fai que o texto funcione a distintos niveis de lectura.
6. Ilustracións e edición: o complemento visual
As ilustracións de Lidia Nokonoko acompañan o texto sen impolo, expandindo os mundos posibles que a narración suxire. Son imaxes delicadas, cun uso suave da cor e das liñas, que captan a atmosfera da historia con sutileza. A Ana que aparece nos debuxos é unha figura recoñecible e ao tempo simbólica, como se fose unha nena real e unha personaxe de conto á vez. A edición de Editorial Galaxia é tamén coidadosa, cun formato cómodo para a lectura e un papel ecolóxico que casa ben coa temática da obra.
7. Unha lectura para a infancia e para o mundo adulto
A viaxe de Ana é unha obra que convida a ser lida en voz alta, a ser compartida entre persoas adultas e crianzas, a ser pensada en grupo. Trátase dun texto que vai máis alá do entretemento e que propón unha mirada crítica —aínda que tenra— sobre o ritmo da vida contemporánea, as presións sociais e a importancia de conservar unha relación respectuosa e atenta coa contorna. A mensaxe non é moralizante, senón emancipadora: a viaxe máis importante é aquela que nos permite ver o mundo con curiosidade e con afecto.
Conclusión: A viaxe de Ana é moito máis que unha historia sobre unha nena que vai soa ao parque: é unha delicada metáfora do crecemento, da autonomía, da resistencia á homoxeneización e da capacidade de atopar beleza no sinxelo. Alberte Momán escribe con precisión e lirismo, acompañado por unhas ilustracións que reforzan a tenrura do relato. Estamos ante unha pequena xoia da literatura infantil galega, chamada a permanecer no corazón das lectoras e lectores de todas as idades.