22 é unha obra profundamente lírica, experimental e radicalmente política que desafía os límites do xénero literario e da narrativa convencional. Escrita por Alberte Momán, esta peza literaria articúlase como un conxunto de textos poéticos, ensaísticos, narrativos e filosóficos que dialogan coa experiencia do corpo, da identidade, da memoria, da disidencia e da loita contra o sistema dominante.
Conformada por fragmentos que mesturan o poético co político, o íntimo co colectivo e o filosófico co visceral, 22 propón unha reflexión sobre a existencia na marxe, a pertenza ao corpo, a linguaxe e a reconstrución do sentido nun mundo que impón a derrota como norma. O título, aparentemente enigmático, podería aludir á idade simbólica dunha transformación, ao número dun capítulo vital ou mesmo ao concepto de repetición ou estancamento cíclico. Nada é casual nesta obra, e cada cifra, verso ou espazo en branco ten unha intención estética e ética.
A derrota como camiño de emancipación
Un dos eixes centrais da obra é a idea da derrota, pero esta non se presenta como rendición nin fracaso senón como ruptura. A derrota, en 22, é un xeito de escapar do camiño marcado, unha elección ética e consciente fronte á alienación social. É, en termos filosóficos, unha afirmación negativa produtiva: ao dicir “non” ao sistema, á norma, ao deber ser, á senda marcada, á vitoria como imposición capitalista, a voz poética afirma outra forma de estar no mundo. Esta voz, que ás veces é múltiple, ás veces se confunde co corpo, e outras se funde coa terra, reivindica o “non” como acto político e estético.
Este discurso remite a un anarquismo ético que percorre toda a obra: non se trata só de rexeitar o poder vertical, senón de construír novas formas de relación —co corpo, co desexo, co medio, coa historia— que non se baseen na dominación nin na produtividade.
O corpo como espazo de loita e liberdade
Momán escribe desde o corpo. Non como metáfora abstracta senón como carne, suor, dor, pracer, cicatriz, fluído, pel, sexualidade. A presenza constante da materia corporal —e o seu trato poético— converte a obra nun manifesto materialista que se opón á desmaterialización posmoderna do suxeito. A pel, as mans, os xenitais, o sangue e a humidade compoñen o léxico reiterado desta poética, onde o corpo aparece como territorio de verdade, pero tamén de opresión.
A sexualidade ocupa un espazo fundamental na obra: non como pracer esteticizado, senón como experiencia de vulnerabilidade, poder, resistencia e desexo libre. O erotismo non é decorativo nin idealizado. É político, visceral e reivindicativo. Nun mundo onde o corpo é campo de batalla simbólica e material, Momán coloca o corpo como único espazo posible de liberdade.
A linguaxe como acto de rebeldía
Outro eixo da obra é a linguaxe, que en 22 aparece como obxecto e suxeito de crítica. A voz poética dubida do poder da palabra, da súa capacidade para representar a verdade, pero non renuncia a ela. Ao contrario: esgaza a lingua, dálle voltas, resignifícaa. Hai fragmentos nos que a linguaxe se desfai, se rompe, se desordena, nun xesto de desobediencia formal que responde á temática do texto.
En ese sentido, a obra lembra por momentos ao Ulises de Joyce, ao Livro do desassossego de Pessoa ou mesmo ás poéticas da escritura queer contemporánea (Paul B. Preciado, Anne Carson, Gloria Anzaldúa). A fragmentación, a multiplicidade de voces, a hibridación entre xéneros (poesía, prosa, teatro, manifesto, oración) convértense en forma e fondo da obra.
Un camiñar sen Ítaca
O motivo do camiño, da viaxe, da deriva, atravesa o texto de principio a fin. A voz poética insiste en que non hai Ítaca, que o camiño marcado non é desexable, que a única verdade é o transitar sen meta. Este camiñar remite á figura da procesión, do exilio, do desprazamento constante. Pero, a diferenza das grandes viaxes épicas, aquí non hai heroísmo. Hai vulnerabilidade, fame, memoria, procura, cansazo.
Esta viaxe é tamén emocional e afectiva: ao longo da obra percíbese a presenza dunha relación amorosa (ou de varias), un “ti” ao que se lle fala constantemente, un corpo lembrado e idealizado, unha ausencia que se converte en motivación para o discurso. A cidade de Compostela aparece en varias seccións como paisaxe emocional, espazo da memoria e da dor, pero tamén do pracer e do encontro.
Política, mística e ecoloxía do coidado
Hai na obra unha fonda dimensión política que non se expresa de maneira panfletaria, senón simbólica. A crítica á estrutura do poder —institucional, patriarcal, teolóxica, sexual— é constante, pero tamén o é a proposta dun novo modelo: o da resistencia silenciosa, o da comunión coa terra, o da economía do desexo e non da produción.
A natureza non aparece aquí como escenario neutro, senón como suxeito relacional. Os insectos, as árbores, a choiva, o vento, o musgo... son parte dunha narrativa na que a mística e a ecoloxía se funden para propoñer unha espiritualidade disidente. A conexión coa terra, cos ritmos orgánicos, coas estacións, é tamén un xeito de afastarse do tempo capitalista e da produtividade mecánica.
Conclusión: un libro necesario
22 é un libro inusual, arriscado, que esixe unha lectura atenta, aberta e disposta á escoita. Non se trata dunha novela convencional, nin dunha recompilación de poemas ao uso. É un corpo vivo, un organismo literario que respira, que suda, que chora e que ama. É tamén unha obra necesaria, que nos interpela sobre como habitamos o corpo, a cidade, o desexo e a historia.
Alberte Momán entrega aquí unha das súas obras máis contundentes e completas: unha viaxe sensorial e ética, unha meditación sobre a identidade e o amor, unha chamada á insubmisión e ao coidado. Un texto que, coma a derrota que reivindica, abre camiños onde o poder só vía abismos.