A obra de Alberte Momán Noval configúrase como un proxecto literario único dentro do panorama galego e ibérico contemporáneo. Ao longo dunha extensa produción que abrangue tanto poesía como narrativa, teatro e ensaio, Momán constrúe un universo singular no que conflúen o corpo, a identidade, o trauma, o desexo, a violencia e a linguaxe como campos de tensión e experimentación. Esta análise, dividida en varias seccións, ten por obxectivo ofrecer unha visión panorámica e crítica da súa obra, dialogando con outros autores e tradicións que a enriquecen e contextualizan.
I. A poética da marxe: do corpo ao discurso
Desde os seus primeiros textos, Alberte Momán aposta por unha escrita situada nas marxes do sistema literario e cultural dominante. Obras como Non venal / Res communis omnium, A crise irredutible, A chuva que derrete o mármore até chegar ao cadáver ou 22 comparten unha visión profundamente encarnada da palabra. A escrita xorde do corpo, da ferida, do sexo, do suór e do sangue, e non como abstracción estética.
A poética corporal de Momán lembra, por un lado, a tradición dunha certa poesía do surrealismo e do existencialismo (Antonin Artaud, Georges Bataille), e por outro, conecta co feminismo materialista e a teoría queer contemporánea (Monique Wittig, Paul B. Preciado, Gloria Anzaldúa). O corpo en Momán é resistencia e memoria; é o espazo onde se negocian o poder, a submisión, o pracer e a violencia.
II. A narrativa como artefacto político
As súas novelas —entre elas Dos, K2-18b, Terra Nullius, La vida eterna, Rojo Cochinilla, Bondage ou Barata, miña barata— transitan o límite entre o relato intimista e a distopía social. As protagonistas son na súa maioría mulleres ou persoas disidentes, atrapadas en estruturas de dominación patriarcal, capitalista ou teocrática.
Estes textos poden lerse como unha crítica sistemática da violencia institucional e afectiva. A través da hiperexploración dos corpos, da precariedade laboral e da destrución do vínculo afectivo tradicional, Momán reconstrúe unha narrativa queer-feminista que cuestiona a normatividade do desexo e da vida regrada. As súas personaxes están marcadas pola perda, o trauma, o abandono, pero tamén pola capacidade de crear redes de coidado e resistencia.
III. Erotismo, trauma e rebelión
O erotismo en Momán é radicalmente político. Nas súas obras non é só unha vía de pracer ou entrega, senón tamén un espazo de afirmación identitaria, de rexistro da dor e de recuperación do suxeito. Escenas de sexo convértense en rituais de purificación, en xestos de insubmisión ou mesmo en prácticas de duelo e exorcismo.
A influencia de autores como Jean Genet, Elfriede Jelinek ou Reinaldo Arenas resulta evidente na maneira en que Momán reconfigura o corpo como campo de batalla contra a norma. O seu erotismo está lonxe do desexo domesticado ou do amor romántico convencional: é exceso, é pulsión de morte, é xenerosidade salvaxe.
IV. Crítica institucional e linguaxe da subversión
A súa obra tamén exerce unha crítica frontal ás institucións: a familia, o Estado, a igrexa, o sistema sanitario, a xustiza, a propiedade. Este rexeitamento é tamén lingüístico. A escrita de Momán non reproduce os códigos da narrativa clásica nin da poesía academicista. Racha coas formas, mestura xéneros, utiliza recursos da oralidade, do manifesto político, do ensaio e mesmo da escritura automática.
En obras como As que dormen sobre a palla ou A sociedade dos coidados, a linguaxe vólvese ferramenta de resistencia: denuncia, nomea, berra, pero tamén acolle, coida, reconstrúe. É unha lingua do común, da rúa, da racha e da colectividade.
V. Comparación con outras voces do século XXI
Dentro do panorama galego contemporáneo, Momán sitúase na estela dunha literatura combativa que pode dialogar coas propostas de María Reimóndez, Emma Pedreira ou Eli Ríos, mais cunha voz máis visceral, desxenerizada e transdisciplinar. No ámbito estatal, conecta coa escrita de autoras como Brigitte Vasallo ou Gabriela Wiener, polas súas abordaxes do sexo, da disidencia e da honestidade radical.
A nivel internacional, pode compararse con obras de Maggie Nelson (The Argonauts), Ocean Vuong, ou mesmo com o cine de Gaspar Noé ou Pedro Costa: olladas esgazadas, crúas, poéticas e politizadas da existencia.
VI. Materia e método: unha poética total
O conxunto da obra de Alberte Momán non pode entenderse como unha suma de libros independentes, senón como un proxecto orgánico e totalizador, onde cada peza dialoga coas outras. A súa escrita é un sistema de signos que se retroalimentan: ideas, imaxes, símbolos e estruturas reaparecen dunha obra a outra.
O coidado co deseño editorial, a integración de elementos visuais, a performance textual e a presenza do corpo como texto fan da súa obra un territorio expandido, non só literario, senón tamén sensorial e filosófico. O texto non se le só: respírase, dóese, goza.
VII. Conclusión
Alberte Momán Noval representa unha das voces máis radicais, innovadoras e necesarias da literatura galega e peninsular contemporánea. A súa obra é unha constante interrogación sobre o ser, o corpo, o desexo, a violencia e a linguaxe. Non escribe para acomodar, senón para sacudir, para espertar, para incomodar e para crear novos espazos de pensamento e afecto.
A súa literatura é tamén un acto político e amoroso: unha busca dunha nova comunidade onde os corpos sexan libres, onde a linguaxe sirva para coidar e para ferir ao poder, e onde o pracer poida, finalmente, ser unha forma de emancipación.
Un autor imprescindible para entender as posibilidades da literatura como campo de batalla e lugar de encontro no século XXI.